عمل جراحی دیسک کمر با لیزر
لیزر از جنس نور هست. لیزر در حقیقت نور تقویت شده ای است که می‌تواند باعث بریده شدن و افزایش حرارت اجسام شود. با پیدایش لیزر، این تکنولوژی سریعا در پزشکی هم کاربرد پیدا کرد و به همین ترتیب لیزر در جراحی های ستون فقرات هم پرکاربرد شد. از دهه ۹۰ تاکنون صدها هزار کیس جراحی لیزری ستون فقرات به خوبی انجام شده است.
(Percutaneous Laser Disc Decompression) PLDD
یکی از جدیدترین کاربردهای لیزر در جراحی ستون فقرات و روشهای درمان فتق دیسک، جراحی لیزری فتق دیسک گردن و کمر است (PLDD). در این روش پزشکان فوق تخصص درد با هدف کاهش فشار دیسک بیرون زده و تسکین درد از لیزر برای کمک به رفع فشار وارده بر روی عصب استفاده می‌کنند. عمل لیزر دیسک کمر و گردن ، بدون بیهوشی عمومی و تحت بیحسی موضعی انجام میشود، بدین معنی که برای انجام آن فقط پوست و ماهیچه‌های کمر که در مسیر ورود سوزن هستند بی‌حس می‌شوند و مقدار کمی داروی آرامبخش به بیمار داده می شود.
یکی از روشهای اینترونشنال در درمان دیسک کمر و گردن با لیزر، کاهش فشار داخل دیسک بیرون زده از راه پوست به کمک لیزر (Percutaneous Laser Disc Decompression) PLDD نام دارد. در مشکل بیرون زدگی دیسک فشار داخل دیسک افزایش یافته است. لذا در این تکنیک تحت هدایت دستگاه رادیولوژی (فلوروسکوپ) یک سوزن از پوست و عضلات عبور کرده و به مرکز دیسک وارد می شود و سپس از داخل سوزن یک فیبر نازک لیزر عبور کرده و نوک فیبر نوری در هسته مرکزی دیسک قرار می گیرد و با استفاده از لیزر قسمتی از بافت هسته دیسک تبخیر شده و موجب کاهش فشار داخل دیسک شده لذا حجم و اثر فشاری دیسک بیرون زده کاهش یافته و فشار از روی عصب برداشته می شود. جهت توضیح این تکنیک ابتدا باید مفهوم فتق دیسک و مشکلات آن را بدانید و سپس تکنیک لیزر دیسک و ملاحظات آن توضیح داده می شود:
فتق دیسک (Disc Herniation) از مشکلاتی است که با تغییر عادات زندگی اجتماعی نظیر پشت میز نشینی، افزایش وزن و چاقی ها و حرکات و پوزیشن های خم شونده افراد به خصوص در میان جمعیت میانسال رو به افزایش می باشد. این بیرون زدگی در همه دیسک های ستون فقرات می تواند اتفاق بیفتد اما به ترتیب شیوع بیشترین در کمر، سپس گردن و در آخر در مهره های توراسیک (پشتی) هست.
در واقع به دلایل متعددی فشار داخل دیسک بالا می رود و این تغییر فشار موجب بیرون زدن دیواره دیسک همراه با مقداری از هسته دیسک شده که مواد بیرون زده با فشار بر نخاع و رشته‌های عصبی اندام ها می تواند موجب درد و اختلال فعالیت در محل بیرون زدگی (مانند کمر یا گردن) و رشته های درگیر که به اندام ها عصب رسانی می کنند به شکل درد اندامهای فوقانی و تحتانی (دست ها و پاها) بشود.
فتق دیسک چگونه است؟
دیسک ها بالشتک های بین مهره های ستون فقرات هستند که نقش ضربه گیر داشته و موجب چرخش راحت مهره‌ها و نهایتاً انعطاف ستون فقرات می شوند. دیسک از یک هسته آبکی و ژلاتینی به نام نوکلئوس پولپوزوس و یک پوسته با دیواره ضخیم به نام آنولوس فیبروزوس تشکیل شده است. به آسیب دیواره دیسک و خارج شدن هسته دیسک از طریق دیواره آسیب دیده و ورود آن به کانال نخاعی فتق دیسک گفته می شود.
علائم بیرون زدگی دیسک
وقتی دیسک دچار بیرون زدگی می شود دو عامل موجب تحریک رشته های عصبی میشود اولین عامل فشار مکانیکال دیسک بیرون زده روی رشته های عصبی است و دومین عامل التهابی است که در محل پارگی دیسک رخ داده و واسطه های شیمیایی این التهاب موجب تحریک رشته عصبی می شود.
نکته جالب توجه این است که اگر دو عامل بالا خیلی شدید نباشند فرد مبتلا ممکن است دچار علائم بارزی نگردد، یعنی ممکن است در ام آر آی بیرون زدگی های قابل توجه دیسک دیده شود اما فرد علائم شدیدی نداشته باشد. البته عکس این موضوع هم اتفاق می‌افتد یعنی ممکن است بیرون زدگی کوچک باشد ولی به دلیل التهاب شدید که ایجاد کرده علائم بیماری شدید باشد.
علائم فتق دیسک در رابطه با تحریک عصب های خارج شونده از نخاع به اندام هاست این عصب ها حاوی رشته های حسی و حرکتی هستند اگر رشته های حسی درگیر باشند درد، بی حسی و خواب رفتگی و گزگز در اندام ها دیده میشود و اگر رشته های حرکتی تحت فشار و تحریک باشند ضعف و یا اسپاسم عضلات در اندام ها دیده می شود.
عوامل خطر فتق دیسک
در مطالعات اخیر دیده شده که یکی از مهمترین عوامل آسیب و بیرون زدگی دیسک ژنتیک است و پس از آن سایر عوامل شامل اضافه وزن ، نشستن های طولانی مدت و عدم تحرک بهمراه چرخش و خم شدن های غیر اصولی موجب افزایش فشار به ستون فقرات شده که در نهایت همه این عوامل موجب کم آب شدن دیسک و کاهش انعطاف آن و فرسایش دیواره دیسک و تغییر ماهیت هسته دیسک و در نهایت فتق و بیرون زدگی دیسک می شود.
تشخیص فتق دیسک
در مورد تشخیص فتق دیسک کمر یا همان بیرون زدگی دیسک کمر باید توضیحات زیر را ارائه نمود:
چنانچه بیمار علائم محوری در ستون فقرات و یا علائم انتشاری در اندام ها داشته باشد پزشک با شک به بیرون زدگی دیسک بیمار را معاینه کرده و در صورت تایید تشخیص تصویربرداری درخواست می شود که شامل: عکس ساده از ستون مهره ها جهت بررسی فاصله بین مهره ها و سرخوردگی و تغییرات آرتروزی است که گاها جهت دقت بیشتر سی تی اسکن انجام میشود و همچنین ام ار ای جهت بررسی بافت نرم یعنی دیسک ها و نخاع و رشته های عصبی است که فتق دیسک و میزان بیرون زدگی آن به دقت مشخص می گردد.
درمان بیرون زدگی دیسک کمر با لیزر
در حدود دو سوم بیرون زدگی های دیسک با درمان های غیر تهاجمی نظیر لیزر ، فیزیوتراپی ، دارو درمانی کنترل می گردد اما حدود یک سوم از بیماران نیاز به اقدامات کم تهاجمی اینترونشنال مانند لیزر و یا آندوسکوپی دارند که در اینجا عمل بسته لیزر داخل دیسک توضیح داده می شود:
عمل بسته لیزر دیسک : PLDD
در ادامه دکتر محمدرضا کاظمی فوق تخصص درد اینچنین توضیح می دهند که در این عمل یک سوزن نازک با هدایت دستگاه رادیولوژی به مرکز دیسک وارد شده و به وسیله فیبر نوری مخصوصی لیزر به فضای داخل دیسک (هسته یا نوکلئوس پولپوزوس) فرستاده شده که در نتیجه آن مقداری از هسته دیسک تبخیر می گردد و با تبخیر آن فشار داخل دیسک کاهش می یابد (مانند تایری که باد داخل آن کاهش یابد)
با کاهش فشار داخل دیسک، فشار از روی عصب درگیر برداشته می شود و علایم بیمار مرتفع می گردد و در طول زمان دیسک فرصت ترمیم پیدا کرده و دیواره دیسک ترمیم می گردد (پروسه کاهش فشار داخل دیسک چند روز تا چند هفته به طول می‌انجامد). این روش مورد تایید سازمان غذا و داروی امریکا FDA هست و به صورت سرپایی انجام شده و با بیحسی موضعی بوده و یک ساعت پس از اتمام عمل بیمار مرخص می گردد.
اندیکاسیون انجام عمل لیزر دیسک PLDD
- عدم پاسخ دهی به درمان های محافظه کارانه و غیر تهاجمی
- پارگی خیلی شدید در دیسک اتفاق نیفتاده باشد.
- دیسک خشک نشده باشد یعنی آب دیسک کاملا از بین نرفته باشد.
- ارتفاع دیسک به کمتر از ۵۰ درصد کاهش پیدا نکرده باشد.
- تخریب عصبی شدید (Denervation) در عصب های تحت فشار اتفاق نیفتاده باشد.
مزایا عمل لیزر دیسک PLDD
- سرپایی و بدون مشکلات بستری است.
- کم تهاجمی است.
- بدون برش انجام می گیرد.
- نسبت به سایر روشهای جراحی هزینه کمتری دارد.
- دستکاری کمتر ستون فقرات و جلوگیری از چسبندگی های بعد عمل و آرتروز مفاصل فاست بین مهره ای.
هزینه عمل لیزر دیسک PLDD
هزینه عمل دیسک کمر با لیزر مشتمل بر مجموع هزینه خرید فیبر نوری لیزر و تجهیزات آن و هزینه انجام عمل است که با توجه به تعداد سطوح درگیری دیسک و تعداد تجهیزات لیزر و … متغیر خواهد بود، لیکن در کل هزینه این تکنیک نسبت به سایر روشهای جراحی دیسک به مراتب کمتر خواهد بود.
از سوالات متداول در مورد هزینه این عمل که بیماران خیلی پرسیده اند در مورد هزینه عمل دیسک کمر با لیزر در تهران ، اصفهان و شهرهای دیگر بوده است، باید گفت هزینه دستمزد و هزینه های ثابت در همه نقاط ایران یکی است و همانطور که گفت تجهیزات و لوازمی که باید خریداری شود با توجه به قیمت دلار و تورم می توانند متفاوت باشد.
درد بعد از لیزر دیسک کمر
یکی از سوالات متداول در مورد درمان دیسک کمر با لیز ، درد بعد از لیزر دیسک کمر هست، این عمل همانند خیلی از اقدامات پزشکی می تواند همراه با درد باشد ولی در مقایسه با عمل باز کمر می توان گفت درد ناچیزی دارد و دوره بهبودی بسیار کوتاه تر و سریع تر خواهد بود.
(Percutaneous Laser Disc Decompression) PLDD
